Waarom tussendoortjes slecht zijn voor je darmgezondheid

Zonder tussendoortjes lijken we tegenwoordig de dag niet meer door te kunnen komen. Hoe deden we dat vroeger toch?

Veel mensen zijn inmiddels afhankelijk geworden van tussendoortjes. Ze kunnen niet meer zonder. Als ze geen tussendoortjes eten, worden ze gammel, zweterig, licht in het hoofd en sacherijnig.

“Maar tussendoortjes eten is toch gezond?”, hoor ik je denken. “Dat houd je bloedsuiker stabiel en zorgt dat je verbranding op gang blijft en je dus niet dik wordt. Vaker kleine maaltijden eten, is goed voor je.”

Helaas…voor de tussendoortjes-industrie misschien… maar voor de meeste mensen is het niet gezond.

A. De meeste tussendoortjes zorgen juist voor een bloedsuikerachtbaan

Heel simpel, de meeste tussendoortjes bestaan uit suikers en andere koolhydraten. In koeken, ‘gezonde’ dadelrepen, veel yoghurtjes, chips en zoutjes, zitten suikers en/of andere koolhydraten.

En die suikers en koolhydraten, hoe natuurlijk ook, laten je bloedsuiker stijgen. Om de glucose in je bloed te verwerken, maakt je lichaam in je alvleesklier het hormoon insuline aan.

Insuline regelt eerst dat die glucose uit je eten in je lever en spiercellen wordt opgeslagen als glucogeen. Dat glucogeen, de opslagvorm van suiker/glucose, kun je dan in de loop van de tijd gebruiken als energie.

Zitten je spieren en lever vol, dan maakt je lever van de overgebleven suiker en koolhydraten vet. Dat vet slaat je lichaam ook op om later te gebruiken.

Je lichaam heeft dus twee brandstofsystemen: suiker en vet. Ook het vet wat je eet kan je lichaam opslaan voor later gebruik. Zo’n opslagvet, een triglyceride bestaat uit een glycerolmolecuul + 3 vetzuren.

Bij vetverbranding maakt je lichaam die 3 vetzuren los om te gebruiken en van de glycerol kan je lijf een beetje suiker maken. Want je rode bloedcellen kunnen niks met vet, die hebben een beetje suiker nodig. Je zit dus bij vetverbranding ook nooit helemaal zonder suiker.

Echt een superhandig systeem! Maar als jij de hele dag eet en daardoor je insuline-gehalte hoog is, kun je je opgeslagen vet niet gebruiken! Je insulinegehalte moet laag zijn om de brandstof vet te kunnen gebruiken.

De hele dag eten zorgt ervoor dat je lichaam niet bij je energiebron van vetten kan. Maar je hebt toch energie nodig. Dus vraagt je lichaam maar weer om nieuw eten. En zo blijf je eten.

Omdat je lichaam door een hoog insuline-gehalte niet kan omschakelen naar je natuurlijke vetverbranding, geeft het signalen om weer te gaan eten: je voelt je gammel, zweterig, licht in het hoofd en misschien zelfs sacherijnig. Een beetje suiker en/of andere koolhydraten helpt je snel van dat gevoel af.

Daardoor kom je in een vicieuze cirkel van vetopslag en je maar niet verzadigd voelen. En dat vet gaat vooral in je buik zitten, rondom je organen. Ook bij relatief slanke mensen die veel koolhydraten eten. En dan maakt dat niet uit of dat bananensmoothies waren, sportdrankjes, “gezonde” granenrepen of chocoladerepen, roze koeken of patat. Teveel en te vaak suikers en koolhydraten is gewoon niet handig.

B. Die bloedsuikerachtbaan geeft veel meer kans op (ernstige) ziekten en klachten

Als je maar lang genoeg teveel suikers en koolhydraten eet, ga je standaard meer insuline produceren dan normaal. Je lichaamscellen zitten vol met suiker en vetten om te gebruiken en zeggen stop! Je energie voorraadkasten zitten stampvol en je cellen weigeren de nieuwe suiker op te nemen.

Maar jij blijft eten, want zonder eten voel je je niet lekker. Uit nood gaat je lichaam nog meer insuline produceren. Want teveel suiker in je bloed is niet goed voor je. Dus doet jouw lichaam alles om je te beschermen en om die koolhydraten en suikers maar weer uit je bloedbaan te halen. Aan vet verbranden kom je helemaal niet toe.

Uiteindelijk worden mensen dan ‘insuline-resistent’. Ze hebben veel meer insuline nodig om hun bloedsuiker stabiel te houden. Daarna ontwikkelt zich vaak pre-diabetes en vervolgens diabetes type 2.

Je kunt als jaren insuline-resistent zijn voordat je prediabetes ontwikkelt. Bij perdiabetes is je bloedsuiker al wat hoger, maar nog niet hoog genoeg om diabetes type 2 te hebben. Daarna is de kans groot dat je uiteindelijk diabetes type 2 krijgt. Tenminste als je gewoon door blijft gaan met wat je deed. Je kunt het proces ook stopzetten en zelfs terugdraaien door je voeding aan te passen.

Dit hele gedoe verhoogt je kansen op hart- en vaatziekten (hartinfarct, herseninfarct, etc.), kanker, vervette lever, PCOS, etc. En als je diabetes type 2 hebt ook de kans op blindheid, amputaties, nieren die het niet meer doen en andere ellende.

C. Je verbranding ‘op gang houden’ door te eten levert netto niks op

Wie dat ooit verzonnen heeft, dat je steeds moet blijven eten om je verbranding op gang te houden? Ja, technisch klopt het. Verteren kost energie. Maar het levert onder de streep eigenlijk niks op, behalve de lichamelijke nadelen van steeds maar eten.

Maar je had het erover dat dat tussendoortjes eten slecht is voor je darmgezondheid.

Ja, klopt! Dat ga ik nu uitleggen

Constant hoog insuline, door constant eten draagt bij aan:

  • Slechte maaglediging
  • Verstoppingen
  • Verstoring van je darmflora, vooral in de dunne darm

Slechte maaglediging
Bij een slechte maaglediging, werkt je maag te traag. Je kunt daardoor klachten krijgen zoals misselijkheid en zelfs overgeven, al na een paar happen vol zitten en opkomend maagzuur.

Verstoppingen
Ook de peristaltiek in de darmen kan vertragen door een te hoog insulinegehalte. En dat kan weer leiden tot verstoppingen. Verstoppingen kunnen een complex probleem zijn met meerdere oorzaken. En dit kan er één van zijn.

Daarnaast! heb je normaal gesproken sterke peristaltiekgolven die je eten flink doorschuiven in je darmen. Dat heet het Migrerend Motor Complex (MMC). Dit MMC is heel belangrijk als het gaat om het voorkomen van verstoppingen. Maar dat MMC gaat alleen goed aan het werk tussen de maaltijden door. Dus als je een tijd niet eet.

Met onze constante manier van eten van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat, kan dat MMC ook verstoord raken. En daarmee geeft tussendoortjes eten nog een oorzaak om verstopt te kunnen raken.

Verstoring van je darmflora, vooral in je dunne darm
Doordat je eten vertraagd door je maag en darmen gaat, verandert ook je darmflora. Je flora in je maag en darmen krijgt meer tijd om te eten en daardoor verandert waarschijnlijk de balans. En een flora uit balans kan weer een oorzaak zijn voor andere klachten.

Biologisch is het ook niet logisch om altijd maar te eten
De jager/verzamelaar had dan weer wel te eten en dan weer niet. Soms moesten ze zich klem eten aan een dier wat ze gevangen hadden. En soms waren er dagen dat er niks te eten was.

Grotere en kleinere maaltijden wisselden elkaar af met periodes van ‘vasten’. Niet omdat dat hip was, maar omdat het niet anders was. Ze hadden hun twee verbrandings-systemen gewoon nodig om te kunnen overleven. En zo zijn we biologisch nog steeds ‘geprogrammeerd’.

Daarom hebben we dat fantastische systeem om eten op te kunnen slaan in de vorm van glycogeen en vet. We kunnen dus dagen ‘eten’ uit de voorraad van ons lichaam. Zelfs iemand met een normaal gewicht heeft nog voor zeker 30 dagen aan calorieën op voorraad.

We zijn dus gemaakt om langere tijd niet te eten. En dan juist weer wel en soms zelfs heel veel. Maar met ons eetpatroon hoog in suiker en koolhydraten + tussendoortjes, kunnen we niet goed meer schakelen tussen die twee brandstofsystemen. We voelen we ons niet lekker als we niet de hele dag door eten.

Wat kun je daar aan doen?

Stoppen met het eten van tussendoortjes! Ja, maar dat voel ik me beroerd!
Dat begrijp ik. Om je goed te voelen zonder tussenoortjes zul je daarom ook moeten stoppen met suiker en minderen met koolhydraten. Bouw rustig af, zodat je lichaam weer kan wennen aan omschakelen tussen vet- en suikerverbranding. Ga je te snel dan kun je je echt hondsberoerd gaan voelen.

Zelf bij rustig afbouwen hoeft het niet per se zonder slag of stoot gaan. Je kunt je nog steeds wel eens vervelend voelen en bijvoorbeeld hoofdpijn krijgen of een aantal dagen flink moe zijn, maar met deze tips verklein je die kans.

  1. Stop om te beginnen met suiker eten en drinken (frisdrank, sapjes en suiker in koffie en thee), ook natuurlijke suikers zoals in dadels, rozijnen enzo. En eet ook geen kilo’s fruit. Houd het bij maximaal 2 kleine porties. En stop absoluut met vloeibaar fruit in de vorm van sapjes en smoothies.
  2. Ga minder koolhydraten eten, minder brood, minder rijst, minder crackers en wafels, etc, minder pasta, minder aardappelen. Schrijf eens 1-2 dagen op wat je op een dag eet en besluit wat je gaat schrappen en wat je gaat minderen. Ga zo stap voor stap koolhydraat-armer eten.
  3. Eet in plaats van die koolhydraten iets meer eiwitten en vetten om je verzadigd te voelen. Denk aan vlees, vis, eieren en naturel volvette zuivel (zonder muesli, cruesli en andere zoete zooi) kaas, roomboter, olijfolie, etc. Echt eten, geen fabrieksvoeding. Vul verder aan met groenten.
  4. Vervang je tussendoortjes (als het nog nodig is) door een handje nootjes, blokjes kaas, plakjes brie, een eitje, plakjes worst, gehaktballetjes, etc.

Stop uiteindelijk helemaal met de tussendoortjes.

Neem desnoods de eerste weken nog iets mee voor noodgevallen.

Kun je dan nooit meer iets zoets eten?

Ja, natuurlijk wel. Je lichaam is onder normale omstandigheden prima in staat een beperkte hoeveelheid suikers en koolhydraten te verwerken. Maar we eten ze in Nederland gemiddeld veel teveel. En kan een tijd duren voordat je insuline-bloedsuikersysteem weer goed in balans is.

Ook je verteringssystemen hebben tijd nodig om te herstellen. Bij sommigen is dat een kwestie weken tot enkele maanden, anderen hebben maanden tot jaren nodig. De meeste van mijn klanten merken het vanzelf of ze er aan toe zijn of nog niet. Het is een kwestie van af en toe testen en kijken wat het met je doet.

Daarnaast is het zoeken naar je eigen ideale hoeveelheid koolhydraten. De één kan ze niet of nauwelijks verdragen en krijgt er al snel klachten van of vreetbuien of overgewicht. Een ander kan wat meer hebben. Dat hangt van veel factoren af. Zoek uit wat bij je past.

Het ketogeen dieet is een hardcore laag koolhydraten eetpatroon, waarbij je alleen wat koolhydraten (20-30 gram) uit groenten en specifiek fruit haalt. Maar tussen de 20-30 gram (netto) koolhydraten bij een ketogeen eetpatroon en de 160-280 gram (netto) die algemeen geadviseerd wordt, zit een enorm verschil. De meest mensen doen het prima op 50-100 gram. Maar nogmaals, dat is per persoon en omstandigheden verschillend.

Netto koolhydraten, zijn de koolhydraten die ook echt opgenomen worden in je lichaam. Dus de vezels niet meegerekend. Een paar voorbeelden:

100 gram appel (rauw) = ongeveer 12 gram koolhydraten (is per soort iets verschillend)
100 gram rundergehakt (rauw) = 0,8 gram koolhydraten
100 gram spaghetti (rauw) = 67 gram koolhydraten

Je lichaam heeft in ieder geval niet per se koolhydraten en suikers uit voeding nodig. Het maakt zelf de suiker/glucose die het nodig heeft uit de voeding die je wel eet.

Tip: Als je tegen eieren kunt, dan is een ontbijt met eieren, zonder brood of crackers ideaal. Eieren zijn rijk aan B vitaminen en mineralen zoals zink en selenium die goed opneembaar zijn. Dus een goede start van de dag.

Denk aan:
Gebakken eieren met spek
Gebakken of gekookte eieren met avocado
Gekookte eieren met ham
Gevulde omelet met gehakt of kaas en groenten

Nog een tip: zoek recepten via Google met de zoektermen:
Koolhydraatarm
Grip op koolhydraten
Paleo
Keto of ketogeen
SCDieet
GAPS dieet

Meer informatie

Wil je meer weten over het GAPS dieet, lees dan dit boek.

Overweeg je daarna onder begeleiding aan de slag te gaan? Ik help je graag bij alle praktische zaken en met advies en kennis die niet in het boek staat. Lees hier meer over mijn begeleidingstrajecten.