“Je hersenen werken niet meer, als je geen koolhydraten eet.” “Van de mevrouw in de natuurwinkel hoorde ik dat je zelfs dood kunt gaan als je geen koolhydraten eet.” “Mijn orthomoleculair arts zegt dat mijn kind zich niet goed ontwikkelt als het geen koolhydraten krijgt.”

Zomaar een greep aan opmerkingen die ik regelmatig krijg te horen.

Maak je geen zorgen! Je lichaam is zo geniaal dat het zelf koolhydraten aanmaakt in de vorm van glucose. Je lichaam is namelijk geprogrammeerd op overleven en heeft heel veel back-up systemen. Anders zou je het niet overleven als je op een onbewoond eiland aanspoelt en je drie dagen moet wachten op hulp. Dus je hoeft je nooit meer zorgen te maken over een gebrek aan koolhydraten!

Sterker nog! Alleen je rode bloedcellen hebben per se glucose nodig. De andere cellen kunnen ook vetten en eiwitten, de ketonen die daarvan gemaakt worden, gebruiken als brandstof.

Glucose als directe brandstof & voorraad

Alle koolhydraten die je eet en drinkt (aardappelen, chips, rijst, brood, donuts, winegums, ijs, mangosap, roze koek, dadels, bruine bonen, chocola, zoete aardappel, appelmoes, hamburgerbroodje, nacho’s, banaan, etc.) worden omgezet in glucose. Die glucose wordt vooral opgeslagen in je spieren en lever (in de vorm van glycogeen), voor direct gebruik.

Zitten je spieren en lever vol, dan wordt de rest van de glucose in je lichaam omgezet in vet, voor later gebruik. Dus als jouw lichaam goed is in vet bewaren, heb je waarschijnlijk niet zoveel koolhydraten nodig!

Vetten en eiwitten als brandstof

Vet en eiwitten kunnen omgezet worden in 2 soorten brandstof: glucose en ketonen. De meeste cellen in ons lichaam kunnen ze allebei gebruiken. Zodra je voorraad glucose in spieren en lever op raakt, gaat je lichaam over op aanmaak van brandstof uit je vetvoorraad en van beschikbare eiwitten.

Maar ketonen zijn heeeeeeeeel gevaarlijk zegt mijn dokter!

Het spijt me, maar dan heeft je arts haar of zijn basiskennis niet op orde. Zij of hij weet dan niet het verschil tussen ketose en keto-acidose.

Ketose versus keto-acidose

Zoals gezegd, als je glucosevoorraad (in de vorm van glycogeen) in je lever op raakt, gaat je lichaam over op het aanmaken van nieuwe glucose uit vetten en eiwitten. Dat gebeurt automatisch.

Daarnaast maakt je lichaam ook ketonen uit vetten en eiwitten om als brandstof te gebruiken. Een dubbel brandstofsysteem! Zolang je alvleesklier normaal werkt en je normaal insuline maakt, is dit een normaal en gezond proces.

Pas als je insuline-regulatie niet goed werkt, kun je keto-acidose krijgen. En dat is gevaarlijk. Dat klopt. Dit kan gebeuren als je diabetes type 1 hebt als er iets mis gaat met de insuline en soms ook bij diabetes type 2. Daarom heet het ook wel diabetische keto-acidose.

Waarom is het GAPS dieet lager in koolhydraten?

1. Omdat de koolhydraatvertering bij veel mensen met darmklachten niet optimaal is. Voor optimale koolhydraatvertering heb je gezonde darmcellen nodig. Om je darmcellen te laten herstellen, laat je ze even met rust.
2. Omdat veel koolhydraten eten een onbalans in darmflora in stand houdt. Denk bijvoorbeeld aan Candida, maar ook slechte bacteriën groeien vaak beter op meer koolhydraten.
3. Om bloedsuikerschommelingen te stoppen. Zowel pieken als dips in bloedsuiker zijn erg slecht voor je gezondheid. Op heel veel manieren, teveel voor dit artikel. Eén belangrijke reden om je bloedsuiker stabiel te willen hebben is je hormoonhuishouding. En de beste manier om je bloedsuiker stabiel te houden is minder en betere kwaliteit koolhydraten eten.

Dr. Natasha Campbell-McBride adviseert tijdens het GAPS dieet koolhydraten te eten die weinig vertering vragen, zoals honing, rijpe banaan en rijp ander fruit. Maar niet teveel. Je mag ook linzen en witte bonen testen. Later, als je darmen herstellen, kun je weer gewone aardappel proberen, zoete aardappel, pastinaak, bakbanaan en glutenvrije granen en eventueel gluten-granen.

In mijn praktijk zie ik dat het heel individueel is of je wel of niet goed tegen suikers en zetmeel kunt. Ook de tijd waarin darmen herstellen en ze wel weer wat meer suikers en zetmeel kunnen verdragen verschilt enorm.

Bijvoorbeeld als je eerder neigt naar verstopping kun je vaker (niet altijd!) dan mensen met veel buikpijn en neiging naar dunnere ontlasting prima tegen zetmeel en vezels. Dan zijn zoete aardappel, pastinaak en bonen en erwten prima (als je er tegen kunt).

Ook mensen met ondergewicht of weinig energie hebben vaak al eerder in het traject wat eerder wat meer koolhydraten nodig. Dit geldt niet voor iedereen met ondergewicht en gebrek aan energie. Dan kijken we eerst of ze wat meer van de koolhydraatbronnen uit het GAPS repertoire kunnen gebruiken. Lukt dat niet, bijvoorbeeld door intoleranties, dan kijken we naar koolhydraatbronnen die verder ook prima zijn. Je test toch per persoon waar je zelf het beste tegen kunt.

Daarom houd ik me in mijn adviezen niet altijd strikt aan tijd en volgorde van het advies van Dr. Natasha Campbell-McBride. Maar pas ik mijn advies per individu aan voor de beste resultaten en maximaal eetplezier. Nadruk ligt altijd wel op (veel) minder dan je misschien gewend was en vooral betere kwaliteit koolhydraatbronnen.

!!! Sommige klanten hebben absoluut baat bij langere tijd weinig koolhydraten in welke vorm dan ook. Dat merken ze aan hun darmen, hun hoofd en de rest van hun lijf. Dus houden ze zich eraan.